در قرآن كريم از اسماء و صفات روز قيامت، « يوم الحساب » يعني « روز شمارش » است كه چهار بار تكرار شده است. از جمله: « هذا ما توعدون ليوم الحساب: اين است آنچه نويد داده مي شويد براي روز شمار.‌ » (سوره  ص/53)

در قرآن كريم مي خوانيم: « ... و ان الاخره هي دار القرار: و همانا خانه ي آخرت، سراي آرام و قرار است.» (سوره غافر/ 39)

و نيز فرمايند: « و الاخره خير وابقي: آخرت براي تو بهترين و ماندني تر است. »

حضرت علي (ع) نيز فرموده اند: « والاخره ابد: آخرت هميشه است. »(تبریزی ، 1373 :63)

-معاد

پدر جان ، همان طور که می دانید:

از ديگر اصول مهم اسلام، اعتقاد به معاد و جهان آخرت و كيفر و پاداش در سراي ديگرست، كه البته بازتاب بسيار عميق در افكار و رفتار، نوشتار و گفتار افراد آدمي در مقام و شرايط متفاوت دارد.

دركلام وحي،در وصف گناهكاراني كه ازخداوند نمي ترسندو جايگاه آنان دوزخ است،آيات بسياري آمده است ازجمله:

« و هرگاه به او گفته شود از خدا بترس، تكبر به گناه او را بگيرد، وي را دوزخ بس است و چه بد و زشت آرامگاهي.» (سوره بقره/ 206)

تجزیه و تحلیل:

نکاتی در مورد املای عروض:

1-    املای عروضی مبتنی بر حروف ملفوظ است، a آن

چه را که می بینیم ودر خط وجود دارد.مثلا در کلمه " در"فتحه ی "د " را می نویسیم:

Darودر کلمه " خواهر" واو معدوله را نا دیده می گیریم زیرا به تلفظ نمی آید :xahar   (خاهر) .

2-    در زبان فارسی هیچ کلمه ای نیست که با مصوت آغاز گردد. در کلماتی مانند "آب " ، "اگر"،

 

 "این " ، " او " وغیره (که ظاهرا به نظر میرسد که با مصوت آغاز شده اند) همواره همزه یی در ابتدا وجود دارد. بدین جهت همزه در زبان فارسی در حکم صامت است :

(آب ab )،( اگرagar) ، (این in)،(اوu)

 

3-" ع" عربی در تلفظ فارسی زبانان در حکم همزه است.

عود   ud                    رعد   rad

 

4-جز در چهار کلمه ی (توto)، (دوdo) ، ( چو cho)، و ( واو عطف  o  در تلفظ شعری)،

 

  واو آخر سایر کلمات از قبیل : دو (فعل امراز دویدن )، رو (فعل امراز رفتن ) ،  جو ، نو  وغیره به صورت ترکیب دو حرفی ow نوشته می شود.

 

5- واو وسط کلمات گاهی به صورت o تلفظ ونوشته می شود .( مثل خود xodوگاهی به صورت owمثل کون kown.

 

6- در کلمات بسیط فارسی هیچ گاه مصوت بلند « ای i» قبل از صامت « یy» قرار نمی گیرد.

پس کلماتی نظیر گیاه و سیاه را چنین می نویسیم seyah، geyah .

 

7- مصوت های بلند به صورت کشیده تلفظ می شوند ، اما اگر  قبل از «نون» واقع شوند و نون ساکن باشد ،نون ساکن از کمیت مصوت بلند قبل از خود می کاهد.

 

 

 

 

روشی ساده برای آموزش درس عروض :

مدرس محترم می تواند از همان ابتدای آموزش درباره ی علم عروض ، ارزش و اهمیت این علم

 

 را با خواندن اشعاری جذاب و زیبا از متون کهن و جدید ، به دانش پژوهان نشان دهد .

 

مرحله به مرحله پیش رفتن می تواند در تداوم یادگیری موثر باشد.

 

-         در بخش قواعد تعیین وزن ، برای آشنا شدن بیشتر دانش آموزان با املای عروض ، مدرس

می تواند از مباحث زبان شناسی استفاده نماید ؛ مثلا واژه ی خواهر ،واج نمای این واژه xwahar   وتلفظ آن xahar است.

-         در بخش تقطیع به ارکان ، قبل از پرداختن  به مبحث مطرح شده  در کتاب ، نوشتن اجزای اصلی که بحور و اوزان از آن ها تشکیل می گردند، در آشنایی دانش آموزان با نظم هجایی این ارکان موثر می باشند.

-         ارکان اصلی 8 رکن است که دو جزء پنج حرفی و شش جزء هم هفت حرفی می باشد :

1-فعولن( u- - )  2- فاعلن( - u- )   3- فاعلاتن ( -u- -  ) 4-مفاعیلن (u- - - )

 

5- مستفعلن  (- - u- )  6- متفاعلن ( u u – u- )   7- مفاعلتن (u   - u u - )

8- مفعولات (- - - u)

هرچند شماره 6و7 در شعر فارسی زیاد کاربرد ندارد و شماره 8 نیز به صورت

 فاعلات – u – u و فاعلن - u  -  به کار رفته است .

-         در بخش اختیارات شاعری ، مدرس می تواند عمده مثال های خویش را از اشعار شاعران سبک خراسانی ، انتخاب کند.

-         در بخش پرکاربردترین شعر فارسی ، مدرس می تواند از بحور متفق الارکان آغاز کند.

 

 

موانع و فرصت ها:

موانع :

1- کمبودوقت      2- حجم زیاد درس        

 3- بد خطی بعضی از دانش آموزان و کند بودن آن ها در یادداشت برداری .

 

فرصت ها :

1-    استفاده از چارت وزن های عروضی ونصب آن در کلاس .

2-    استفاده از نوار کاست وCD  صوتی برای آموزش وزن ها ی عروضی .

3-    کتاب های آموزشی و کمک درسی مرتبط با درس در اختیار قرار دادن.

نقاط قوت :

در بخش اول و دوم  کتاب ، قسمت قافیه و عروض،دانش آموز بعد از آشنایی با این علم و شناختن وزن های عروضی  با دنیای تازه ای روبه رو می شود که برای او بسیار لذت بخش و شیرین است.

از آن جایی که درس "عروض " برای او تازگی دارد ودر سال های قبل چنین درسی را تجربه نکرده است ، با شنیدن هرغزل و قصیده وهر شعری کنجکاو می شود وزن آن را تشخیص بدهد و این به پویایی ذهن ولذت ادبی او کمک خواهد کرد.

در قسمت سبک شناسی یعنی بخش سوم کتاب ،متون و اشعاری بسیار زیبا انتخاب شده که نکات اخلاقی و آموزنده در آن فراوان و سرشار ازعواطف و احساسات است.

اشعاری که به عنوان شعر حفظی انتخاب شده ، بسیار پرمحتوا و دلنشین است و دانش آموز برای حفظ آن با شور و شوق رغبت فراوان نشان می دهد.

نقاط ضعف:

اساسی ترین مشکل درتدریس دروس ادبیات کمبود وقت است ،خصوصا در درس ادبیات تخصصی پیش

       دانشگاهی که مدرس محترم به سختی می تواند از عهده ی این مسؤلیت برآید .                                                                                                                                       

اگرحجم کتاب با ساعات تدریس همخوانی داشت ،مدرس می توانست از دانش آموزان بخواهد ابیات را معنی کنند وخود به اصلاح گفته  های آن هابپردازد  ، در قسمت عروض و قافیه برای حل تمام  تمرین ها  وقت کافی نیست ،و متاسفانه به دلیل حجم زیاد درس وکمبود وقت ،معلم هر ترفندی به کار ببرد باز هم نمی تواند آن گونه که باید حق مطلب را ادا کند.                                                            

به همین منظور این جانب تصمیم گرفتم  در جهت سهولت کار همکاران ودانش آموزان معانی اشعار و عبارت های مشکل را تایپ کرده در اختیار ایشان قرار دهم تا وقت کمتری برای تدریس درس فوق صرف شود. باوجود کتاب های کمک درسی فراوان در این زمینه  به دلیل هزینه ی سنگین کاغذ کمتر کسی می تواند از عهده ی خرید چنین کتاب هایی بر آید.                                                                    

راهکار:

بهتر است ، معانی اشعار و عبارت های مشکل ،در اختیار دانش آموزان قرار داده شود تا زمان کمتری برای تدریس صرف شود.وفرصت بیشتری برای  توضیح نکات ادبی ، بلاغی ،تمرین و پرسش کلاسی وامتحان باشد.

می توان برای آموزش بهتر درس عروض از نوار کاست وCDصوتی استفاده کرد.

در بخش چهارم یعنی "نقد ادبی " نیز پاسخ خود آزمایی ها بر اساس کتاب چاپ 91تنظیم و در اختیار همکاران قرار داده شد.

نقاط قوت:

در پايه اول ابتدايي، درس فارسي از نظر آموزش مهارت هاي زباني و ايجاد انگيزه و علاقه به فراگيري ساير دروس ، براي نظام آموزشي جنبه ي حياتي دارد . پس معلمين پايه اول به اشكالات دانش آموزان دقت و توجه كافي نموده ، و در رفع اشكال املاي دانش آموزان كوشش و تلاش می نمايند                                       

      چون اگر نوع نوشتن در بچه ها اشتباه شكل بگيرد ، تغيير آن در سالهاي بالاتر دشوار خواهد بود .        

اهميت خط و املا در اين است كه بار معاني را كه به امانت به وي سپرده اند به مقصد برساند و چيزي نه بر آن بيفزايد نه چيزي از آن بكاهد .                                                                                     

اگر هنر را يکي از مهمترين عوامل انتقال فرهنگ بدانيم ، به جرأت مي توان گفت ، خط ، عالي ترين و شفاف ترين اثر هنري است که براي آيندگان به جاي مي ماند . خط هنر است . يک خط خوب ، به دل آدمي مي نشيند زيباست ، موزون  و لطيف است و انسان از ديدن آن لذت مي برد .                                       

در دنياي امروز ، افراد به وسيله ي خط و نگارش با هم ارتباط برقرار مي کنند و با نوشتن خود را مطرح مي سازند . بنابراين لازم است ، همه ي افراد بشر با اصول صحيح نگارش آشنا شوند تا بتوانند مقاصد خود را با خطي خوش و خوانا و برابر با موازين و استانداردهاي قابل قبول بيان کنند .                                       

بين مهارت نوشتن و ديگر مهارتهاي آموزش زبان فارسي رابطه ي معني داري وجود دارد و لذا براي ايجاد مهارت نوشتن به پرورش مهارت در گوش دادن ، صحبت كردن ، خواندن و تفكر بايد توجه كرد.              

 مهارت در نوشتن انشا نشانه تكامل در زبان آموزي است و اگر فردي نتواند ديده ها و شنيده ها و انديشه هاي خود را براساس قواعد نگارش بنويسد ، در واقع به هدف زبان آموزي دست نيافته است .                        

اگر دانش آموزي بتواند با بهره گيري از تمرين و تلاش فكري در مباحث متعدد . و متنوع انشا توان فكري و ذهني خود را افزايش دهد در مسير تحصيل ، رشد و تعالي بيشتري خواهد داشت.

 

مقدمه :

با پيشرفت علم در جهان بايد کتاب هاي درسي نيز با توجه به علم روز با برنامه ريزي دقيق از طريق متخصصان و کارشناسان کتاب تغيير کند . مطالب جديد درسي بايد در حد استعدادهاي دانش آموزان باشد و به زندگي روزمره ي آن ها مرتبط و در آن خلاقيت و نوآري باشد . خشک و بي روح نباشد تغيير به صورت مکرر نباشد . يعني با تغيير برخي مديران کل ، معاونان وزير و حتي خود وزيران آموزش و پرورش تغييرات کلي در کتاب هاي درسي شروع نشود ، زيرا که خسارت هاي جبران ناپذيري بر آموزش ما وارد مي شود . فضاي آموزشي بايد مناسب باشد تا دانش آموزان در آن احساس آرامش کنند و به راحتي بتوانند مطالب درسي را ياد بگيرند . فارسي پايه ي اول كليد ورود فراگير به دنياي آموزش است . به همين اعتقاد طي سالهاي اخير بر حسب ضرورت تحولي اساسي در برنامه درسي فارسي به وجود آمده است كه از ويژگي هاي بارز آن مي توان به تغيير در محتوا و رويكرد و آموزش خط اشاره كرد .

لذا به همين دليل است كه در پايه اول ابتدايي درس فارسي از نظر آموزش مهارتهاي زباني و ايجاد انگيزه و علاقه به فراگيري ساير دروس ، براي نظام آموزشي جنبه ي حياتي دارد .

پس معلمين پايه اول باید به اشكالات دانش آموزان دقت و توجه كافي نموده ، و در رفع اشكال املاي دانش آموزان كوشش و تلاش نمايند . چون اگر نوع نوشتن در بچه ها اشتباه شكل بگيرد ، تغيير آن در سالهاي بالاتر دشوار خواهد بود .

شديدترين و مهمترين اشكال املاي دانش آموزان « نشناختن صدا و حروف » است . حروف الفبا نشانه هاي قراردادي صداها مي باشند و مهمترين شرط آموختن حروف و شكل صداها ، صداشناسي و صوت آموزي است .

براي رفع اين مشكل بايستي از دانش آموزان بخواهيم كلمات جديد را بخش كنند و صداها را بگويند و به تلفظ و معني كلمه توجه كنند زيرا براي آموزش املاي صحيح هر كلمه لازم است گوش بشنود ، چشم آن را ببيند و دست آن را تمرين كند . يعني بين گوش دادن ، ديدن و نوشتن هماهنگي لازم ايجاد شود .

ساير اشكالات ديگر از نوع ديداري ، شنيداري ، و دقت در آموزش هستند .

معلم بايد از همان ابتدا ، اصول درست نوشتن املا را به دانش آموزان آموزش دهد . شاگردان بايد بار اول خوب گوش دهند ، بار دوم بنويسند و بار سوم نوشته ي خود را كنترل كنند .

تجزیه و تحلیل:

در يادگيري زبان ،گوش دادن اولين مهارت زباني است که آموخته مي شود . همه ي ما قبل از صحبت کردن ، گوش دادن را آموخته ايم و سپس صحبت کردن ، خواندن و نوشتن را ياد گرفته ايم . زبان شناسان معمولاً بين شنيدن و گوش دادن تمايز قايل مي شوند . شنيدن امري طبيعي است  نياز به يادگيري ندارد ، ولي گوش دادن مهارتي است

 که خود داراي خرده مهارت هاي قابل يادگيري مي باشد . در واقع شنيدن فعاليتي زيستي (جسمي) و گوش دادن ، فرآيندي ذهني است براي داشتن يک ارتباط خوب ، نه تنها بايد بدانيم چگونه به سخنان دوستانمان گوش دهيم بلکه بايد بدانيم چگونه سخني بگوييم . يک ارتباط خوب از سخن گفتن و گوش دادن دو طرفه شکل مي گيرد 

براي آن که ديگران احساسات ، عواطف ، خواسته ها و آن چه را در درون ما مي گذرد بفهمند و درک کنند بايد درباره ي آن ها سخن بگوييم . البته بايد به اين نکته نيز توجه کنيم که تنها سخن گفتن مهم نيست بلکه چگونه سخن گفتن نيز اهميت بسياري دارد . براي اين که بتوانيم ارتباط خوبي برقرار کنيم بايد به طرز صحيحي سخن بگوييم .

يکي از نکاتي که بايد به آن توجه کنيم آن است که هنگام سخن گفتن براي آن که شنونده سخنان ما را به خوبي بفهمد و ارتباط خوبي برقرار گردد نبايد به اطراف نگاه کنيم ، بلکه بايد به شنونده نگاه کنيم . نکته ي ديگر اين است که هنگام سخن گفتن بايد صداي ما متناسب باشد . همچنين بايد هنگام سخن گفتن درباره يک موضوع ، دقيقاً پيرامون همان موضوع سخن بگوييم . اگر در مورد هر موضوعي که به ذهنمان مي رسد صحبت کنيم دچار پراکنده گويي مي شويم و در نتيجه ديگران به هيچ وجه متوجه منظور ما نخواهند شد. اگر ما بتوانيم اين نکات را در سخن گفتن رعايت کنيم ، مسلماً مي توانيم يک ارتباط مؤثر و گفتگوي خوب با دوستانمان داشته باشيم .

پيشرفت نوشتن امري است تدريجي ولي در آخر همه ي دانش آموزان آن را با درجات مختلف و در زمان هاي متفاوتي مي آموزند . در تمام مراحل نوشتن به همان اندازه که به موضوعي اهميت داده مي شود بايد به پاکيزه نويسي ، خوانانويسي ، زيبانويسي ، نقطه گذاري ، جمله بندي ، ساختمان و عبارت نيز توجه شود .

گاهي نوشتن جنبه ي تقليد دارد . ساده ترين نوع نوشتن رونويسي است که دانش آموز از روي نوشته ديگر تقليد مي کند و مي نويسد ولي استفاده زياد از رونويسي ، دانش آموز را بي ابتکار به بار آورده و قدرت تفکر و کار کردن مستقل را از وي سلب مي نمايد و يکي از عوامل اصلي بي دقتي و بد خطي و غلط نويسي مي گردد .

«شکل نوشتاري زبان عالي ترين و پيچيده ترين شکل ارتباط است . در سلسله مراتب مهارت هاي زبان ، نوشتن ، آخرين مرحله اي است که آموخته مي شود . آموخته هاي بنيادي و تجارب مفيد مهارت هاي زباني در گوش دادن ، سخن گفتن و خواندن در واقع پيش نيازي براي نوشتن محسوب مي شوند .

در دنياي امروز نوشتن از مهمترين وسايل تفهيم و ارتباط به شمار مي رود و در نشر عقايد و افکار و نزديک کردن جوامع بشري و اشاعه ي فرهنگ و تمدن نقش حياتي دارد .